Dit artikel is geschreven door Wim Raedts.
Wil je meer weten over jouw familie Raedts, Raadts, Raets of Raats, neem dan contact met hem op. E-mail:w.raedts [apenstaartje] planet.nl
De families Raedts, Raets, Raadts en Raats
Versie: september 2004
Inleiding
In dit artikel wil ik een overzicht geven van het resultaat van meer dan 20 jaren speuren naar de geschiedenis van diverse families Raedts.
Het verhaal begon zoals zo vaak met een oud sigarenkistje met brieven, diverse bidprentjes, trouwboekjes van mijn grootouders, een paar oude koopaktes en oude foto’s met voor mij onbekende personen. Omdat mijn familie 5 generaties lang in hetzelfde huis had gewoond was er gelukkig nog al wat historisch materiaal bewaard gebleven.
Toen ik bij het zoeken naar mijn eigen voorouders vastliep, ben ik op zoek gegaan naar andere takken Raedts om zo aansluiting te vinden. Vele uren in diverse archieven en niet in het minst ook de tips en informatie van collega genealogen, hebben mij in de loop der jaren meer duidelijkheid verschaft in de geografische spreiding, de verschillende zelfstandig ontstane families en de verwantschap van andere takken.
Inmiddels bevat mijn archief zo’n 30.000 namen en stapels kopiën van notariele en rechterlijke aktes, gegevens uit DTB’s en persoonskaarten.
Met de komst van Internet (Mormonen, Genlias, ISIS en diverse digitale archieven) kon ik diverse malen ontbrekende schakels opsporen.
Voor zover ik heb kunnen nagaan zijn er drie ontstaansmogelijkheden voor de naam Raedts
Zeer vele schrijfwijzen ben ik in de loop der jaren tegengekomen.
Met name als een Raedts verhuisde, of als er een nieuwe pastoor in het dorp kwam, ontstonden vaak alle mogelijke variaties. Bij het napluizen van DTB’s en oude aktes vraagt dit om bijzondere opmerkzaamheid.
Zonder volledig te zijn volgt hier een kleine opsomming:
Raedts, Raadts, Raats, Raets, Reats, Raatz, Raatsz, Raetz, Raetsch, Rats, Radts, Ratts, Raade, De Raad(t) (West Nederland en Belgie), De Raedt(s), Deraedts, Deraad, Sraets, Schraets, Graets, Terraet, Terraeth (Elten), Raath, Rath, Raaths, Raths, Räths, Rädts, Rätz, Reths, Redts, Retz. Reetz (de schrijfwijze met -e- voornamenlijk in het Duitse Rijnland), Rots(z), Roots(z) (deze beide laatste zijn Rijnlands dialect), Ritz, Ritsen (omgeving Sittard), Raetsen (Weert).
De naam Raedts (met alle varianten) komt veelvuldig voor in Zuid Nederland, Vlaanderen en het aangrenzende Duitse Rijnland.
Enkele van deze families zijn met zekerheid zelfstandig ontstaan. Van andere families konden we een onderlinge verwantschap aantonen of is deze verwantschap voor de hand liggend, maar nog niet bewezen.
Daarnaast komen we varianten op de naam Raedts nog op tal van andere plaatsen tegen.
In het navolgende beperk ik mij in hoofdzaak tot de Raedts (etc.) families in Zuid Nederland, Vlaanderen en het Rijnland. Met name die families waarvan ik nakomelingen vond tot in deze tijd.
Deze families leven voort met de namen Raedts, Raadts, Raats en Raets.
Al deze families zijn van oorsprong katholiek. De Dordtse familie is in latere jaren overgegaan naar het protestantisme.
De familienaam Raedts
De familienaam Raets
De familienaam Raats
De vroegste vermelding in Sevenum van de familie Raedts dateert van 1369 als Rein des Raets sones vermeld wordt in de schattingen van het kasteel van Blitterswijck.
Afwisselende leden van de familie Raedts (Gijsbertus en Reinerus) betalen sindsdien belasting over dezelfde stukken grond in Sevenum. Op basis van deze oude documenten is de geschiedenis van de familie tussen 1369 en 1580 min of meer te reconstrueren. Vanaf ongeveer 1580 komen de DTB’s ons te hulp en kunnen we een betrouwbare stamboom opstellen.
Rond 1580 vinden we Gijsbertus, Arnoldus, Nicolaas, Andreas en Quirinus die allen een gezin en nakomelingen hadden. Mogelijk ook behoort ook pastoor Andreas Raets in Blitterswijck (1621-1636) tot deze familie.
Rond 1700 zijn de meeste van deze families uitgestorven.
Alle nu nog in Sevenum wonende families Raedts zijn nakomelingen van de eerst genoemde Gijsbertus (1565-1615) die getrouwd was met Margaretha Mons, of nog exacter van zijn achterkleinzoon Petrus Raedts (1694-1763) die getrouwd was met Maria van den Broek. Vanaf deze Petrus ontstaan twee takken (Petrus, geboren 1726 en Cornelius, geboren 1739.) die tot in onze jaren voortleven.
De familie was erg honkvast, slechts een klein gedeelte is uitgewaaierd (Horst, Helden).
Mogelijk zijn enkele familieleden rond 1500 ook al naar “de andere kant van de Peel” (Helmond) vertrokken.
Tijdens de priestervervolging gedurende de 80 jarige oorlog werden enkele kinderen in Venlo gedoopt.
In Huissen (Arnhem) vonden ik ook nakomelingen terug.
Mogelijk behoort ook de uit Venlo afkomstige Dordtse familie Raets (Reinier Raets, geboren rond 1600) tot de Sevenumse familie. Nakomelingen van deze familie wonen nu nog in Den Haag (Raats)
In het gebied van de Duitse Nieder Rhein (Bislich, Rees, Honnepel) komt de naam rond 1700 veelvuldig voor. Ook hier is een verwantschap met de Sevenumse familie niet uit te sluiten.
Tot slot dienen ook mogelijke relaties met de familie Raets in Echt nader onderzocht te worden.
Hoewel de geografische ligging wellicht anders doet vermoeden, is deze familie niet direkt verwant aan de Sevenumse familie.
Stamvader is Joachim Willem Raedts, die in 1780 in Breijell wordt geboren als zoon van Gerard Raedts en Gertrudis Hilgeram.
Joachim Willem vestigde zich in Blitterswijck, zijn nakomelingen in Meerlo.
Een kleinzoon van Joachim Willem (Wilhelmus Hubertus, geboren in 1839 in Meerlo) is de stamvader van de Venlose tak.
De herkomst van Gerard Raedts is onzeker. Vermoedelijk kwam hij vanuit het Rijnland als molenaar naar Breijell.
In Echt en Stevensweert, maar ook in Ohe en Laak, Heel en Roosteren vinden we families Raedts vanaf 1600. Een stamboom is met de beschikbare gegevens echter slechts gedeeltelijk samen te stellen.
Mogelijk lopen hier verschillende families door elkaar.
Er zijn aanwijzingen voor oude relaties met de Sevenumse familie, maar ook relaties met de families in Sittard/Susteren en Einighausen/Geleen zijn overduidelijk aanwezig.
Een geregelde stamboom van deze familie begint met Gerardus Raets die in 1704 trouwt met Catharina van Heel.
Een nazaat van Gerardus (Francois Hubert Raets, geboren in 1813 in Roosteren) trouwt in 1850 in Maaseik met Maria Elisabeth Tulleneers. Hij wordt daarmee de stamvader van de Raets in Maaseik. Deze familie leeft nog voort in Maaseik.
Verdere nakomelingen van Gerardus Raets tot in deze tijd zijn niet bekend.
Mogelijk is er wel een verband met de familie Raets in Breyell
Als we vanuit Echt verder gaan in zuidelijke richting, komen we in Susteren en Sittard.
Vanaf eind 1500 vinden we hier al diverse Raets.
Een geregelde stamboom kon ik hiervan echter nog niet samenstellen.
Er zijn wel aanwijzingen voor een mogelijke relatie met de Raets uit Echt en Stevensweert.
Ook een relatie met de Raedts uit het zuidelijker gelegen Einighausen en Geleen is overduidelijk aanwezig.
Nakomelingen tot in deze tijd zijn mij nog niet bekend.
Stamvader is Jan Raets die rond 1665 trouwt met Mechtildis. Hij woonde in Limbricht.
Zijn zoon Lenart trouwt rond 1697 met Sibilla Stevens. Hun kinderen worden in Einighausen gedoopt.
Enkele oude familielijnen lopen naar Susteren (via de Stevens familie, die in Susteren op haar beurt weer verwant is aan de daar wonende familie Raets.
De oudste zoon van Lenart (Johannes Raets) wordt in 1751 in Geleen opgehangen als bokkenrijder.
Het vierde kind van Lenart, Wilhelmus Raets, geboren in 1705 in Geleen, trouwde in 1736 in Schinveld met Maria Mevissen. Hun zoon Johannes Petrus, geboren in 1744 in Schinveld, trouwde in 1777 in Brunssum met Johanna Geurten en werd daarmee de stamvader van de families Raets in Brunssum.
De meeste nakomelingen wonen in Brunssum en Hoensbroek. In deze familie komt alleen de schrijfwijze Raets voor.
Deze familie niet te verwarren met de voorgaande familie.
Stamvader is (vermoedelijk) Engelbertus Raets die in 1705 in Millen (ten zuid oosten van Maastricht) trouwt met Catherine Tants.
Hoewel het voor de hand lijkt te liggen om een verwantschap te veronderstellen met de hierna te noemen familie Raedts uit Valmeer en Millen, lijkt het waarschijnlijk dat deze Engelbertus tot een andere familie behoort (Tongeren?)
Een kleinzoon van Engelbertus (Johannes, geboren in 1746 in Mall (B)), trouwt rond 1790 in Jabeek met Anna Maria Hollanders. Johannes leidt als wever en strodekker een zwervend bestaan. In 1794 wordt in Eigenbilzen (Belgisch Maasdal) zijn zoon Michael Johannes geboren.
Michael Johannes Raets trouwt in 1814 in Jabeek met Anna Catharina Bronnenberg.
Uitgaande van zijn achterkleinzoons kunnen we vier takken onderscheiden.
Hoewel het hier vier broers betreft, schrijven de nakomelingen van de eerste en derde persoon hun naam als Raets, de nakomelingen van de tweede en vierde persoon als Raats.
De familie is uitgewaaierd over oostelijk Zuid Limburg. Ook zijn enkele familieleden geemigreerd.
Deze notabele familie stamt uit de streek ten zuid westen van Maastricht, om exact te zijn , ten zuiden van de weg Maastricht Tongeren. (Dit in tegenstelling tot de hierna te behandelen familie uit Rosmeer en Vlijtingen, die stamt uit het gebied juist ten noorden van de weg Maastricht Tongeren.)
Stamvaders zijn twee broers van onbekende ouders.
We vinden deze familie ten noorden van de weg Maastricht Tongeren.
Stamvader van deze familie is Dionysius Raedts die rond 1642 in Rosmeer trouwt met Maria Nuylens.
Een verwantschap met de familie uit het nabij gelegen Val Meer lijkt voor de hand te liggen. Er zijn echter ook aanwijzingen dat deze (minder notabele) familie uit de omgeving van Tongeren stamt
Nakomelingen woonden in Rosmeer, maar ook in westelijk Zuid Limburg.
Evenals bij de twee voorgaande families liggen de roots van deze familie in Belgisch Limburg, maar zijn er ook vertakkingen naar Nederlands Limburg.
De oudste vermelding is Arnoldus Henricus Raedts die in 1660 in Wellen (25 km ten westen van Maastricht) trouwt met Maria Robijns.
De nakomelingen schrijven hun naam als Raedts en Raets. We vinden deze nakomelingen oa in Wellen, Kerniel, Gors op Leeuw, Overrepen, en Vliermaal.
In Nederlands Limburg leeft nog een kleine tak (Raedts), nakomelingen van Nicolaas Raedts die in 1853 trouwt met Maria Catharina Lambrix.
De oudste gegevens stammen uit Loenhout (Belgie).
Omdat de schepenakten en het oud rechterlijk archief bewaard zijn gebleven, kunnen we de oudste geschiedenis van deze familie goed reconstrueren
In het begin van de 80 jarige oorlog, rond 1570, woont in Loenhout Matheus Raets met zijn gezin.
Zijn zoon Christianus trouwt in 1605 met Johanna Beijers van Voxdaal en wordt daarmee de stamvader van de diverse families Raets en Raats in deze streek.
In de zesde generatie vanaf Matheus kunnen we zeven takken onderscheiden waarvan de nakomelingen tot in deze tijd voortleven. Nagenoeg alle nakomelingen schrijven hun familienaam als Raats
Omdat deze laatste tak heel uitgebreid is onderscheiden we meestal de vier takken, uitgaande van zijn kleinzoons:
Stamvader is Reinier Raats, die in 1624 in Venlo trouwt met Ida Jans.
Rond 1630 vertrekt hij met zijn gezin naar Dordrecht. Aanvankelijk bleef deze familie in Dordrecht nog katholiek. In latere jaren ging men over tot het protestantisme.
In het oud rechterlijk archief vinden we veel informatie over Renier Raets en zijn zonen.
Reinier was herbergier, zijn nakomelingen oefenden veelal het beroep van chirurgijn uit.
Een kleinzoon van Renier, de chirurgijn Johannes Raats, geboren in 1658, trouwde in 1681 in Den Haag met Johanna Nederveen en werd daarmee de stamvader van de nu nog in Den Haag en Scheveningen wonende families Raats. Johanna Nederveen stamde uit een aanzienlijk Patriciersgeslacht.
Te onderscheiden zijn drie takken:
Teunis Raats (1873-1920), getrouwd met Arendje Dijkhuizen, zijn broer Maarten Raats (1879-1954), getrouwd met Dirkje van der Harst en hun neef Josephus Raats (1881-?), getrouwd met Willemina van Deventer).
Mogelijk is deze familie oorspronkelijk verwant aan de familie Raedts uit het nabij Venlo gelegen Sevenum.
Behalve deze familie Raets vinden we in vroeger jaren in Dordrecht nog verschillende andere families Raets.
Een geregelde stamboom is hiervan echter moeilijk samen te stellen. Enkele van deze families stammen van de West Brabantse familie of van de Duitse Neder Rijn (Kleve/Emmerich).
Stamvader van deze familie is Johannes Raedts die in 1739 in Herwen Aerdt trouwt met Gertrudis Brans. In 1753 hertrouwt Johannes met Elisabeth van Embden uit Elten.
Johannes Raedts is boer op de Vierkenshof op de Schravenwaard tussen Herwen en Spijk.
Nakomelingen uit zijn eerste huwelijk, met name de nakomelingen van zijn zoon Arnoldus Raats (geboren 1744) en gehuwd met Aleidis Lankerman wonen in Nederland. We kunnen hier twee takken onderscheiden.
De oudst bekende voorvader is Johannes Raadts die (rond 1755) trouwde met Elisabeth Antonia Raaben.
Uit dit huwelijk werden in Den Bosch meerdere kinderen geboren.
Zijn zoon Henricus Raats trouwde (rond 1790) met Johanna Krijgsman.
Uit dit huwelijk werden tussen 1795 en 1808 in Den Bosch meerdere kinderen geboren.
In latere generaties veranderde de naam Raats in Rats.
Over de herkomst van Johannes Raadts tasten we nog in het duister.
Wel is zeker dat er in Den Bosch (net als bv in Dordrecht en Nijmegen) sprake is van meerdere families Raets.
Nakomelingen leven verspreid door Nederland.
Rond 1690 woont in Alkmaar Cornelis Heijndricksz Raets die getrouwd was met Lijsbeth IJsbrants.
Tussen 1688 en 1702 worden uit dit gezin meerdere kinderen geboren.
Gedurende een vijftal generaties daarna konden we hiervan al een stamboom samenstellen.
Nader onderzoek in het archief van Alkmaar is echter nog nodig.
Over de herkomst van Cornelis Heijndricksz Raets is nog niets bekend.
Terugrekenend zou Heijndrick geboren kunnen zijn rond 1620. Mogelijk was hij een militair uit de zuidelijke Nederlanden die na de 80 jarige oorlog in deze streek is blijven hangen.
Het is niet zeker of Philip Raets, die begin 1700 in Heemstede woonde, verwant is aan deze familie.
Tussen 1690 en 1700 werden in Leeuwarden verschillende kinderen geboren uit Arnoldus Raadts en zijn nog onbekende vrouw.
Zijn kinderen waren handwerkslieden (schoenmaker en knoopmaker).
Gedurende een viertal generaties konden we deze familie al volgen.
Nader onderzoek in het archief van Leeuwarden is echter nodig.
Over de herkomst van Arnoldus Raadts is nog niets met zekerheid bekend.
Mogelijk is hij dezelfde persoon als Arnold Raets die in 1680 in Moers (Rijnland) trouwt met Petronella Tewis).
Al vanaf ongeveer 1550 vinden we in Nijmegen de familienaam Raedts.
In een aantal gevallen gaat het met zekerheid om uit het zuiden afkomstige militairen.
Andere personen behoren blijkbaar tot de burgerij.
Een stamboom over meerdere generaties is hiervan echter niet te maken.
Nakomelingen tot in onze tijd zijn niet bekend.
Ook in steden als Utrecht, Den Bosch en Dordrecht vinden we dergelijke concentraties van niet verwandte families Raets etc.
In Belgie kon ik tot nu toe nog slechts beperkt archief onderzoek doen.
Met name in Belgisch Limburg heb ik echter al een redelijk goed overzicht.
De provincie Limburg
In het voorgaande zijn genoemd de families in:
We vinden echter ook nog Raets op andere plaatsen in Belgisch Limburg:
In Halen wordt in 1398 al Godefridus den Raet genoemd. In het midden van de 15e eeuw is Liebrecht Raets schepen van Halen. In 1662 wordt Christoffel Raets genoemd. In 1528 en 1529 worden in Herk de Stad de gebroeders Georgius en Henricus Raets vermeld.
In Sint Truiden vinden we in 1583 de stadhouder Hendrik Raets die trouwt met Maria Trekels. In 1593 wordt Henricus Raets vermeld. In 1632 is Margareta Raets overste van het klooster van Sint Truiden.
De provincie Antwerpen
De belangrijkste familie is hier de al eerder genoemde familie Raets uit Loenhout met vertakkingen naar Nederland maar ook talrijke vertakkingen in de provincie Antwerpen (en daar buiten).
Daarnaast zij er nog enkele families te noemen:
Langs de Duitse Beneden Rijn, grofweg tussen Emmerich en Wesel (Bislich) komen we vanaf 1600 diverse losse families Raets tegen. Van sommige families kunnen we de samenhang gedurende enkele generaties vaststellen, een geregelde stamboom is er echter niet van te maken.
De eerder genoemde familie Raats uit Herwen Aerdt lijkt niet verwant aan deze families
De belangrijkste familie wordt gevormd door de nakomelingen van Jasper Raats die rond 1690 in Nederland geboren is. In Zuid Afrika trouwde hij driemaal.
De nakomelingen van zijn zoon Petrus Raats (1727) wonen nu nog in Zuid Afrika.
Een tweede familie wordt gevormd door Hendrik Maurits Christoffel Raats, getrouwd met Samelia Maria Jacoba Arents. Hun kinderen werden geboren tussen 1750 en 1770. Nakomelingen tot in deze tijd zijn mij niet bekend.
Een derde familie wordt gevormd door de nakomelingen van Philip Arnold Christiaan Raaths. Hij trouwde in 1769 met Susanna Margaretha Maria Swanepoel.
Philip Raaths was afkomstig uit Blankenberg (Duitsland)
Dit verhaal gaat slechts in vogelvlucht door de verschillende families.
Van vele families wisten we niet alleen de “kale stamboom” te reconstrueren, maar ook vele interessante gegevens doken op uit de archieven.
Voor nadere inlichtingen of aanvullende gegevens, neem contact op met:
Wim Raedts
Roggelstraat 5
6004 KG Weert (NL)
tel.: 0031 (0)495 537318
e-mail: w.raedts [AT] planet.nl
© 2014 Nick Raedts
English
Nederlands